یکی از نفیس ترین زیارات سید الشهدا علیه السلام زیارتی است که ابوحمزه ی ثمالی رضوان الله علیه از امام صادق علیه السلام نقل کرده و ابن قولویه رحمه الله آن را در باب هفتاد و نهم کتاب پر ارج کامل الزیارات در نقل زیارات وارده براى حضرت امام حسین بن على علیه السلام به عنوان زیارت بیست و یکم به سند معتبر نقل کرده است. این زیارت سرشار از معارف ناب و عمیق اعتقادی است و علاوه بر وجود معارف دیگر زیارات مأثوره در آن، دربردارنده ی نکاتی ناگفته یا کمتر گفته در عظمت امام حسین علیه السلام و عمق مصیبت ایشان است. ویژگی منحصر به فرد دیگر این زیارت بیان تفصیلی مناسک و اعمال و آدابی است که در مسیر و حین زیارت برای زیارت کننده بر شمرده شده است. گویی ذکر این مناسک بیان گوشه ای از حقیقت و عظمت زیارتی است که خود حج شمرده شده و ثواب آن گاه معادل یا برتر از صد هزار حج دانسته شده است. شاید با نظر به این مناسک و آداب زیارت بهتر بتوان حقیقت این سؤال و جواب را دریافت:
قالَ الإمامُ الباقرُ علیه السلام ـ لَمّا قالَ لَهُ محمّدُ بنُ مُسلمٍ : إذا خَرَجنا إلى أبِیکَ أ فَلَسنا فی حَجٍّ ؟ ـ : بَلى ، قلتُ : فَیَلزَمُنا ما یَلزَمُ الحاجَّ ؟ قالَ : ما ذا ؟ قلتُ : مِن الأشیاءِ التی یَلزَمُ الحاجَّ ؟ قالَ : یَلزَمُکَ حُسنُ الصَّحابَةِ لِمَن یَصحَبُکَ ، و یَلزَمُکَ قِلَّةُ الکَلامِ إلاّ بخَیرٍ ، و یَلزَمُکَ کَثرَةُ ذِکرِ اللّه ِ ، و یَلزَمُکَ نَظافَةُ الثِّیابِ ، و یَلزَمُکَ الغُسلُ قَبلَ أن تَأتِیَ الحَیرَ ، و یَلزَمُکَ الخُشوعُ ، و کَثرَةُ الصَّلاةِ ، و الصَّلاةُ عَلى محمّدٍ و آلِ محمّدٍ ، و یَلزَمُکَ التَّوقِیرُ لِأخذِ ما لَیسَ لکَ ، و یَلزَمُکَ أن تَغُضَّ بَصَرَکَ ، و یَلزَمُکَ أن تَعودَ عَلى أهلِ الحاجَةِ مِن إخوانِکَ إذا رَأیتَ مُنقَطِعا ، و المُواساةُ . و یَلزَمُکَ التقیَّةُ التی قِوامُ دِینِکَ بها ، و الوَرَعُ عمّا نُهِیتَ عَنهُ ، و الخُصُومَةِ ، و کَثرةِ الأیمانِ ، و الجِدالِ الذی فیهِ الأیمانُ ، فإذا فَعَلتَ ذلکَ تَمَّ حَجُّکَ و عُمرَتُکَ
محمّد بن مسلم گوید : به امام باقر علیه السلام عرض کردم : آن گاه که به زیارت پدر شما می رویم آیا چنین نیست که ما در حج هستیم؟ فرمود: آرى! پرسیدم: پس آنچه بر حاجى لازم است بر ما نیز لازم است؟ فرمود: چه چیز؟ عرض کردم : از اموری که بر حاجى (رعایت آن) لازم است! فرمود : لازم است با همسفرت خوش رفتار باشى ، لازم است کمتر حرف بزنى، مگر در خیر و خوبى. لازم است یاد خدا بسیار کنى. لازم است جامه ات تمیز باشد. لازم است پیش از رسیدن به حائر [حسینى ] غسل کنى. لازم است خاشع باشى و نماز زیاد بخوانى و بر محمّد و آل محمّد بسیار صلوات فرستى. لازم است از برداشتن آنچه مال تو نیست خوددارى کنى. لازم است چشمت را [از حرام ] فرو بندى، اگر دیدى یکى از برادران همسفرت توشه اش تمام شده و از سفر بازمانده ، لازم است به او رسیدگى و کمک مالى کنى . لازم است تقیّه را، که قوام و استحکام دین تو به آن است، رعایت کنى و از منهیّات و ستیزه و جرّ و بحث و قسم خوردن زیاد و جدال و بحث، که در آن سوگند خورده شود، دورى کنى. پس اگر اینها را رعایت کردى حج و عمره تو به طور کامل انجام شده است . (بحار الأنوار : 101/142)