تبلیغ موثر، راهکارها و چالشها

علیرضا مهدوی شاهرودی

کارشناس ارشد روانشناسی و مشاور فرهنگی استاندار تهران

تبلیغ امری مقدس و ارزشمند است و به عنوان یکی از اساسی ترین وظایف اهل علم به حساب می ­آید که البته آشنایی و اطلاع از بایسته های آن نیز بسیار حیاتی می نماید.

هر مبلغ نیازمند شرایط و خصیصه هایی است تا بتواند وظیفه ی تبلیغی خود را به خوبی انجام دهد.

علاوه بر جنبه‌های معنوی مانند اخلاص، دعا، توسل و... ، اموری همچون مهارت های ارتباطی، گفتگو و... از مهم ترین عوامل توفیق یک مبلغ می‌باشد.

هرچند در سال های اخیر تحقیقات و مطالعات بسیاری در زمینه‌ی جنبه‌های روان شناختی تبلیغ در دانشگاه های مطرح جهان به انجام رسیده است، امّا نباید از توجّه آموزه‌های دینی به آن غافل بود.

با کمی کنکاش و تحقیق می یابیم کلمات گهربار معصومین(علیهم السلام) مالامال از مواردیست که به عنوان چراغ راه یک مبلغ می‌تواند او را در مسیر و مأموریت خود یاری رساند.

ورود به جنبه‌های معنوی فرصتی گسترده تر و زبانی گویاتر و قلمی شیواتر می‌طلبد. امّا به عنوان معلّمی کوچک، اشارتی به برخی مهارت های مؤثر در تبلیغ می ­شود.

از جمله مهمترین اولویت ها و ضرورت های یک مربی و مبلغ برقراری ارتباط است. آن هم ارتباط مؤثر.

 به عقیده ی نگارنده، ارتباط مؤثر عبارتست از هر برخوردی که در طرف مقابل‌مان تغییر در رفتار و یا نگرش ایجاد نماید.

برای مثال اگر به گونه‌ای رفتار کنیم که فرزند پرخاشگرمان به آرامش برسد و یا مخاطبمان در مسجد و هیات دست از برخی رفتارها بردارد، در چنین شرایطی می توان گفت که با وی توانسته‌ایم ارتباط مؤثر برقرار کنیم.

برای توضیح بیشتر به حدیثی بسیار زیبا اشاره می‌کنم.

" امیرالمؤمنین(علیه السلام) با شخصی که ذمّی بود همسفر شدند. در آغاز سفر مقصد یکدیگر را از هم جویا شدند. معلوم شد که امیرالمؤمنین‌(علیه السلام) قصد عزیمت به شهر کوفه را دارند و آن شخص غیرمسلمان به مقصدی ورای کوفه عازم می‌باشد. سفر آغاز شد و این دو همسفر به گفتگو پرداختند تا اینکه به شهر کوفه وارد شدند.

هنگام ورود به کوفه شخص ذمّی توقع جدا شدن از علی(علیه السلام) را داشت، امّا امیرالمؤمنین(علیه السلام) به همراهی او ادامه دادند.

هنگامی که با تعجب علّت این مسأله را جویا شد، امام(علیه السلام) به او فرمودند که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به ما امر فرموده است که هرگاه با شخصی همسفر می‌شوید و او قصد ادامه سفر را دارد، اندکی بدرقه‌اش کنید و به همراهی او ادامه دهید.

با دیدن این رفتار زیبا و زرین شخص ذمّی به آیین اسلام مشرف شد و مسیر زندگی خویش را تغییر داد."

همانطورکه ملاحظه شد با یک عمل بسیار ساده امّا اثرگذار شخصی از عقاید و باورهای خود دست می‌کشد و به دین مبین اسلام و پیروی از آن می‌گرود.

 به جرأت می‌توان یک چنین برخورد و ارتباطی که منشأ تحوّل و تغییر در مخاطب می‌باشد را ارتباط مؤثر نامید.

ارتباط مؤثر لزوماً در ارتباط کلامی خلاصه نمی‌شود. چه بسا پیام هائی که انسان از طریق زبان تَن(body language) به اطرافیان خود منتقل می‌کند که مؤثرتر و گویاتر از زبان و کلام باشد. و چه بسا نگاهمان و یا اثر عملی از اعمالمان که تأثیری شگرف‌ تر از روش های معمول داشته باشد.

مثلاً سؤال و پرسش از مهم ترین ارکان یک ارتباط مؤثر قلمداد می‌شود.

زمانی که با جوانی در حال گفتگو هستیم، می‌توانیم صرفاً به او خیره شویم و حرفهای او را بشنویم و یا اینکه ضمن استماع سخنان وی برای فهم بیشتر کلام او و برای فهماندن این نکته که به او توجّه کامل داریم از سخنان او سئوالاتی را مطرح کنیم تا او با اشتیاق بیشتر به گفتگوی خود ادامه دهد.

در این صورت اعتماد فرد و آرامش او در برقراری ارتباط با ما به عنوان مبلغ و مربی بیشتر خواهد شد.

ان شاء الله در نوبت های بعد از معجزه ارتباط موثر بیشتر خواهیم گفت...